مترجم: نيلوفر ظاهرگيور
كارشناس رشت روابط عمومي و امور بين الملل سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني
آزبست و بيماري مزوتليوما در كمين آتش نشانان
مقدمه
در اوايل دهه 1940، ميليونها نفر از كارگران آمريكايي در معرض گرد و غبار آزبستي قرار گرفتند. بايد به اين نكته توجه داشت كه افزايش خطر ابتلا به بيماري مزوتليوما در ميان افراد ذيل بيشتر است: كارگران كشتي سازي، كارگران معادن و كارخانه هاي توليد آزبست، توليدكنندگان محصولات آزبست، كارگران صنايع گرمايشي و ساختماني و ساير صنايع مرتبط با آزبست.
شواهد حاكيست: هر ساله در حدود 3000 آمريكايي به مزوتليوما مبتلا مي شوند اما گفتني است كه مزوتليوما، در مردان شايع تراست. خطر ابتلا به اين بيماري با افزايش سن بيشتر مي شود اما بايد به اين نكته توجه داشت كه خطر ابتلا به اين بيماري در هر سني، براي زنان و مردان وجود دارد. شايان ذكر است: كه خطر ابتلا به بيماري مزوتليوما و ساير بيماري هاي مرتبط با آن در اعضاي خانواده كارگراني كه در محيط كارشان با آزبست سر و كاردارند، افزايش مييابد.
آتش نشانان نيز از اين قاعده مستثني نيستند زيرا علاوه بر خطرات بارزي كه آتش نشانان با آن روبرو هستند، استنشاق آزبست نيز سلامتي آنان را به طور جدي تهديد مي نمايد. هر روز آتش نشانان به خاطر ديگران جان خود را به خطر مي اندازند اما خطرات آزبست مانند خطرات ديگر، بارز و شناخته شده نيست. استنشاق آزبست باعث ناتواني و بيماري هاي مهلك از قبيل بيماري ريوي، سرطان ريه و بيماري مزوتليوما مي شود. بيماري مزوتليوما شكل تهاجمي سرطان است كه غشاء پوششي ريه ها و ساير اندام را تحت تاثير قرار مي دهد. .از اينرو در اين مقاله، آزبست و عوارض ناشي از آن كه اهم آن ابتلا به بيماري مزوتليوما مي باشد، بررسي ميشود.
آزبست چيست و چرا آتش نشانان در معرض خطر هستند؟
آزبست ماده معدني طبيعي مي باشد كه به عنوان يك عامل سرطان زا شناخته شده است. به دليل مقاوم بودن در برابر آتش و ويژگي عايق حرارتي، آزبست در طيف وسيعي از مصالح ساختماني از جمله گچ، كاشي، پشت بام، عايق سقف درون منزل، ديوار و عايق سيم كشي مورد استفاده قرار مي گيرد و اين بدان معني است كه هنگام اطفاي حريق ( به خصوص در ساختمان هايي كه قبل از دهه 1980 ساخته شدهاند) آتش نشانان در معرض صدها نوع از مصالح ساختماني حاوي آزبست قرار ميگيرند. هنگام حريق، آزبست خرد شده و در هوا پخش ميگردد، سپس ابر مرگباري از گرد و غبار آزبستي در فضا شناور مي شود.
به طور معمول، هنگام اطفاي حريق آتش نشانان سقف داخل منازل را تخريب نموده و يا با ايجاد روزنه هايي در ديوار، ديگر مناطق را كنترل ميكنند. با اين عمل آتش نشانان در معرض گرد و غباري كه حاوي مواد آزبستي ميباشد، قرار ميگيرند.
اگر چه آتش نشانان از لباس هاي حافظتي، يونيفرم و دستگاه تنفسي استفاده مي كنند اما اين تجهيزات فقط آنان را در مقابل آزبست محافظت مي نمايد و به محض درآوردن لباس در منطقه يا نزديك منطقه حريق در معرض ابر ميكروسكوپي الياف آزبستي شناور در محيط قرار ميگيرند، بعلاوه اگر لباس آلوده تميز نشود براي هر كس كه با آن تماس پيدا كند خطر ساز مي گردد.
مزوتليوما چيست؟
مزوتليوما شكل نادر سرطان است كه در آن سلولهاي بدخيم (سرطاني) در مزوتليوم، كيسه محافظي كه روي بيشتر اندام هاي داخلي را مي پوشاند، رشد ميكند. به عبارت ديگر، مزوتليوم غشايي است كه روي بيشتر اندام هاي داخلي بدن را مي پوشاند و از آن ها محافظت مي كند. اين غشا از دو لايه تشكيل شده است: يك لايه روي اندام را فرا ميگيرد و لايه ديگر مانند يك كيسه دور تا دور آن را احاطه مي كند. مزوتليوم فردي كه در معرض آلودگي آزبستي قرار ميگيرد، غيرطبيعي شده و بدون كنترل تقسيم مي شود، سلولهاي سرطاني مزوتليوما به نسوج و اندام هاي مجاور هجوم برده و آن ها را تخريب كرده و از طريق متاسازي در بدن انتشار مي يابد، در اين حالت فرد به بيماري مزوتليوما مبتلا مي شود.
مزوتليوم در نقاط مختلف بدن داراي اسامي متفاوت است: در حفره شكمي، بافت غشايي مزوتليالي كه از اندامهاي آن ناحيه محافظت مي كند، صفاق (peritoneum) ناميده مي شود؛ پرده پريكارد (pericardium) غشايي است كه روي قلب، و پرده جنب (pleura) غشايي است كه روي ريهها و حدود ديواره قفسه سينه را پوشانده و از آن محافظت مي كند. در بيشتر موارد، بيماري مزوتليوما درناحيه پرده جنب (pleura ) و صفاق (peritoneum ) گزارش شده است.
مطالعات انجام شده بر روي آتش نشانان
در سال 1990، مطالعه اي بر روي 266 آتش نشان كه اكثر آنان به مدت 20 سال در حرفه آتش نشاني مشغول به كار بودند، در شهر نيويورك صورت گرفت. بنا براين تحقيقات، پس از عكس برداري از قفسه سينه اين آتش نشانان مشخص شد كه نيمي از آن ها داراي ناهنجاري هاي ناشي از قرار گرفتن در معرض آزبست بودند.
براي تعيين خطر ابتلا به مزوتليوما و سرطان هاي ديگر كه زندگي آتش نشانان را تهديد مي نمايد، موسسه ملي ايمني و سلامت شغلي (NIOSH) ،كه بخشي از مراكز كنترل و پيشگيري بيماري (CDC) است، كار مشتركي را با اداره آتش نشاني ايالات متحده امريكا آغاز كرد. در اين مطالعه، پرونده هاي سلامت بيش از 18000 آتش نشان مشغول به كار و بازنشسته مورد بررسي قرار گرفت. در اين مطالعه، ارتباط بين مزوتليوما و قرار گرفتن آتش نشانان در معرض آزبست و ديگر مواد سمي موجود در محيط كار، مورد بررسي قرارگرفت. اين مطالعه كه چند سال به طول انجاميد، بزرگترين مطالعه بر روي سلامتي آتش نشانان بود كه تا آن زمان صورت گرفت. نتايج و دستاوردهاي اين مطالعه به موسسه ملي ايمني و سلامت شغلي و همچنين اداره آتش نشاني كمك مي كند تا بتوانند توصيه و دستورالعمل هاي كارآمدتري را به منظور حفاظت آتش نشانان در برابر مزوتليوما و سرطان هاي ديگر اتخاذ نمايند.
عوامل ابتلا به بيماري مزوتليوما
كار با آزبست عامل خطر عمده ي ابتلا به بيماري مزوتليوما است؛ در ضمن خطرات ناشي از آزبست با مدت زمان ماندن در فضاي آلوده و غلظت بيشتر آزبست در محيط، افزايش مي يابد. محققان دريافته اند كه حتي با تماس مختصر نيز، افراد به بيماري مزوتليوما و ديگر بيماري هاي مرتبط با آن مبتلا ميگردند. به گفته برخي از پزشكان حتي وجود يك فيبر آزبست مي تواند فرد را به اين بيماري مبتلا كند. به طور كلي بيماري آزبست به مدت طولاني در بدن شخص بدون هيچ گونه نشانه اي به طور نهفته باقي مي ماند، اين دوره " كمون" ناميده مي شود و زمان بروز علائم ناشي از اين بيماري و بيماري هاي مرتبط با آن، گاهي چند دهه طول مي كشد. غير معمول نيست كه قربانيان مزوتليوما ، 30 تا 50 سال قبل از تشخيص اين بيماري ، به آن مبتلابودهاند. در نتيجه آتش نشانان بايد مراقب باشند تا تماس امروز آنان با آزبست، به بيماري آيندهشان منجر نشود.
بطور ثانويه در معرض آزبست قرارگرفتن
خطر ابتلا به بيماري مزوتليوما و ساير بيماريهاي مرتبط با آن در اعضاي خانواده كارگراني كه در محيط كارشان با آزبست سرو كاردارند، فزوني مييابد. نمونه هاي بسياري از مبتلايان به مزوتليوما وجود دارد كه هرگز تماس مستقيم با آزبست نداشته اند. بسياري از اين افراد، از طريق تماس با افرادي كه با لباس آلوده به آزبست به منزل رفته بودند، مبتلا شدند، به عنوان مثال، زناني كه لباس آلوده به آزبست همسران خود را شستند و يا كودكاني كه در اثر بغل كردن پدر و مادر خود كه مو و لباس شان آلوده به الياف آزبستي بوده، مبتلا شدهاند. بيماري برخي از كودكاني كه دچار بيماري هاي مرتبط با آزبست هستند دردوران بزرگسالي تشخيص داده ميشود. بنابراين آتش نشانان مي بايست تمامي تمهيدات ضروري پيشگيري جهت جلوگيري از قرار گرفتن عزيزان شان در معرض آزبست به واسطه ي لباس، يونيفرم و ديگر تجهيزات شان را به عمل آورند.
تشخيص بيماري مزوتليوما
تشخيص بيماري مزوتليوما اغلب دشواراست، زيرا علائم اين بيماري شبيه بسياري از بيماري هاي ديگر است. معاينه هاي فيزيكي كامل از جمله عكسبرداري از قفسه سينه و يا شكم، تستهاي علملكرد ريه، CT يا CAT اسكن و يا MRI در تشخيص اين بيماري مفيد مي باشد.
بيماري مزوتليوما با نمونه برداري نيز تشخيص داده مي شود. در نمونه برداري، جراح يا انكولوژيست نمونه اي از بافت را بر ميدارد و آن نمونه توسط پاتولوژيست بوسيله ميكروسكوپ بررسي مي شود.
بيماري مزوتليوما در دو نوع موضعي و پيشرفته در بيماران مشاهده مي شود. در مزوتليوماي موضعي، سرطان تنها در سطح غشا وجود دارد اما در مزوتليوماي پيشرفته سلولهاي سرطاني از سطح غشا فراتر رفته و در ساير قسمتهاي بدن مانند غدد لنفاوي، ريه ها، قفسه سينه و يا اندام هاي شكمي گسترش مي يابد.
روشهاي متداول درمان بيماري مزوتليوما
درمان بيماري مزوتليوما به عوامل مختلفي از جمله محل سرطان در بدن (عضو مبتلا به سرطان)، مرحله پيشرفت بيماري، به سن و وضعيت بيمار بستگي دارد. روش هاي استاندارد درمان بيماري مزتليوما شامل جراحي، پرتو درماني و شيمي درماني است؛ اما گاهي اوقات تلفيق روش هاي درماني براي بيماران نيز تجويز مي گردد. روشهاي استاندارد درمان براي مزوتليوماي پيشرفته موثر مي باشد اما در مورد مزوتليوماي موضعي كاربردي ندارد. براي درمان مزوتليوماي موضعي جراحي اكستراپلورال را انجام ميدهند، اين جراحي از بازگشت بيماري جلوگيري مي كند اما تاثير آن بر بهبود كلي بيمار نامشخص است.
علائم و نشانه هاي مزوتليوما
علائم اوليه مزوتليوما ممكن است بعد از 30 تا 50 سال، پس از قرار گرفتن در معرض آزبست بروزكند.
· مزوتليوماي پرده جنب (Pleural Mesothelioma): تنگي نفس و درد قفسه سينه به علت تجمع مايع در ناحيه پلور (ريه ها و حدود حفره قفسه سينه) از علائم مزوتليوماي پلوراست.
· مزوتليوماي صفاقي (Peritoneal Mesothelioma): علائم مزوتليوماي صفاقي شامل كاهش وزن و درد در ناحيه شكم و تورم به علت تجمع مايع در ناحيه شكمي مي باشد. از ديگر علائم مزوتليوماي صفاقي مي توان انسداد روده، اختلالات انعقاد خون ، كم خوني و تب را نام برد.
در صورت گسترش و انتشار سرطان در ساير نقاط بدن، سلولهاي سرطاني از غشاي مزوتليوم تجاوز كرده و درد و اختلال در بلع يا تورم صورت و گردن را به دنبال دارد.
نتيجه گيري
اگرچه مبتلايان به بيماري مزوتليوما درمان نمي شوند اما اين بيماري قابل پيشگيري مي باشد. توصيه هاي ايمني در مورد جلوگيري از قرار گرفتن در معرض آزبست براي حفاظت آتش نشانان در برابر مزوتليوما و سرطان هاي ديگر به شرح ذيل مي باشد:
· آتش نشانان از وسايل و تجهيزات مورد لزوم هنگام عمليات استفاده نمايند؛
· وسايل حفاظت فردي آتش نشانان از كيفيت مناسبي برخوردار باشد؛
· آتش نشانان پس از اطفاي حريق نيز در حالي كه مشغول زير و رو كردن اجسام نيم سوز و اطفاي كامل آنان هستند، حتما همچنان از دستگاه تنفسي استفاده نمايند؛
· به منظور كاهش ميزان گرد و غبار شناور در فضا، آتش نشانان حتما بخش هايي از ساختمان كه در آن مشغول انجام عمليات هستند را مرطوب نگهدارند؛
· لوازم ضروري تميز ماسك تنفسي، كارتريجهاي جايگزين و ماسكهاي جايگزين را در دسترس قرار دهند؛
· در منطقه حريق، گرد و خاك ايجاد نكنند. فقط افراد مجاز و تعليم ديده مي توانند براي پاكسازي در مناطق حاوي آزبست وارد عمل شوند.
· پس از اطفاي حريق، قبل از ترك ايستگاه آتش نشاني، به منظور جلوگيري از انتقال گرد و غبار آزبستي به منزلشان، استحمام كرده و لباس تميز بپوشند.
اقدامات احتياطي مذكور و ... به آتش نشانان كمك مي كند تا براي حفاظت خود و عزيزانشان از قرار گرفتن در معرض آزبست اجتناب نمايند.
References:
USFA and NIOSH Initiate Study of Cancer Among Firefighters. April 21, 2010. The US Fire Administration Website.
NIOSH Conducting Study of Firefighting’s Cancer Risk. March 6, 2010. Occupational Health & Safety/OHS Online.
www.survivingmesothelioma.com/firefighter-mesothelioma.cfm